W interpretacji Baskijskiej Orkiestry Narodowej zabrzmią kompozycje Maurice’a Ravela – twórcy mającego swe korzenie w kraju Basków – oraz jednego z największych symfoników w historii muzyki – Gustava Mahlera. Muzyków poprowadzi Robert Trevino – dyrygent, a zarazem dyrektor artystyczny zespołu. 

Bolero jest najbardziej znaną kompozycją Ravela. Kompozytor odwołuje się w nim do swego baskijskiego pochodzenia, jest to bowiem stylizacja hiszpańskiego tańca. Utwór powstał na zamówienie tancerki Idy Rubinstein, a premierową choreografię przygotował Wacław Niżyński. Zgodnie z ich komentarzami akcja baletu miała rozgrywać się w tawernie. Ravel miał jednak inny pomysł: wyobrażał sobie, że Bolero powinno być tańczone w fabryce, co miało podkreślić mechaniczny charakter muzyki. Podobno w trakcie premiery jedna ze słuchaczek stwierdziła, że pisząc taką muzykę, kompozytor musiał postradać zmysły, co Ravel rzekomo skwitował jednym słowem: „zrozumiała”. Nie mamy dowodów, że rzeczywiście tak było. Nawet jeśli tak się stało, to powodem na pewno nie był poziom skomplikowania muzyki – Bolero jest bardzo proste. Rytm akompaniamentu nie zmienia się wcale, natomiast sama melodia grana jest po prostu przez inne instrumenty i różne ich połączenia – coraz głośniej, aż do potężnej kulminacji z udziałem całej orkiestry.

Pawana dla zmarłej infantki to kolejny z bardzo znanych utworów francuskiego twórcy. Jest to kolejna stylizacja hiszpańskiego tańca, którego nazwa wzięła się od tego, że jego kroki miały odzwierciedlać zachowanie pawi. Ten melancholijny i pełen zadumy utwór zyskał wielką popularność. Ravel ostro protestował, kiedy grano go za wolno, a po jednym z takich wykonań miał stwierdzić: „to jest Pawana dla zmarłej infantki, a nie Zmarła pawana dla infantki”.

Po przerwie zabrzmi monumentalna, pięcioczęściowa V Symfonia Gustava Mahlera. Jej ogniwa zostały uporządkowane w trzy części. Dwa pierwsze, czyli marsz żałobny i część szybka, to muzyka pełna mroku, wściekłości i desperacji. Część szybka to majestatyczne Scherzo, w którym odzywają się zarówno echa austriackich tańców ludowych, jak i ostre rytmy, przywodzące na myśl stylizację tańca śmierci. Wytchnienie przynoszą dwa ostatnie ogniwa. Liryczne Adagietto przeznaczone na harfę i smyczki stało się jednym z najbardziej znanych i często wykonywanych osobno utworów Mahlera. Zgodnie z relacją przyjaciela kompozytora, holenderskiego dyrygenta Willema Mengelberga, twórca napisał dla swojej żony, Almy, wiersz miłosny, który można podłożyć pod melodię Adagietta. Radosny i jasny finał oparty jest na dowcipnej pieśni Mahlera z tekstem ze zbioru Des Knaben Wunderhorn. Jej tytuł brzmi Lob des hohen Verstandes (Pochwała wielkiego umysłu). Treścią jest spór pomiędzy słowikiem a kukułką. Ptaki, nie mogąc ustalić, które z nich jest lepszym śpiewakiem, udają się do zaproponowanego przez kukułkę sędziego – osła, wybranego ze względu na wielkie uszy, które, zgodnie z zapewnieniami ptaka, świadczą o znakomitym guście muzycznym. Zgodnie z oczekiwaniami kukułki osioł, porykując radośnie, wychwala jej śpiew, natomiast słowikowi przerywa, nie mogąc zrozumieć jego treli.

Program:
M. Ravel Bolero; Pawana na śmierć infantki
***
G. Mahler V Symfonia cis-moll

Wykonawcy:
Robert Trevino – dyrygent
Basque National Orchestra