Wykonawcy
Tomasz Strahl | wiolonczela
Polska Orkiestra Sinfonia Iuventus im. Jerzego Semkowa
Marek Pijarowski | dyrygent

Program
Ludwig van Beethoven – Uwertura Leonora III op. 72 b
Robert Schumann – Koncert wiolonczelowy a-moll op. 129
***
Witold Lutosławski – Koncert na orkiestrę

Sezon, który otwieramy tym koncertem, jest dla nas szczególnie ważny, gdyż wchodzimy nim w piętnasty rok naszej aktywności! Polska Orkiestra Sinfonia Iuventus powstała z inicjatywy Jerzego Semkowa, jednego z najwybitniejszych dyrygentów polskich, i została powołana przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego rozporządzeniem z 1 października 2007 roku. Te lata potwierdzają, jak ważny i potrzebny był to projekt i jak wysoką pozycję zdobył nasz zespół w tym czasie, dając możliwość rozwoju bardzo wielu młodym muzykom, satysfakcję z prezentowania ciekawego i oryginalnego repertuaru oraz radość publiczności koncertów i słuchaczom naszych nagrań.
Sztuka operowa zawsze fascynowała Beethovena, jednak długo nie mógł znaleźć odpowiedniego libretta. Jedynym pomysłem, który doczekał się realizacji, był tekst na motywach dramatu Jeana Nicolasa Bouilly’ego Léonore, ou l'amour conjugal opowiadającego dzieje małżonków, Leonory i Florestana, niesłusznie uwięzionego i brawurowo uratowanego przez żonę. Owa podniosła apoteoza miłości małżeńskiej i zarazem umiłowania wolności została przez Beethovena opracowana w formie singspielu z mówionymi dialogami, w warstwie zaś muzycznej nawiązuje do stylu wielkiej, patetycznej opery francuskiej z czasów porewolucyjnych. Autor przerabiał swą Leonorę kilkukrotnie, aż wreszcie ostatnia rewizja (w której pojawił się tytuł Fidelio) z roku 1814 odniosła upragniony sukces. Śladem licznych wariantów są aż cztery uwertury do opery, z których szczególną popularnością cieszy się Leonora III ze sławnym „militarnym” solem trąbki oraz ostatnia – Fidelio.
O ile Koncert fortepianowy a-moll (1845) Roberta Schumanna stał się dziełem dla swej epoki wręcz emblematycznym, to jego Koncert wiolonczelowy a-moll przyjęto w chwili premiery (dopiero w roku 1860, cztery lata po śmierci autora; solistą był Ludwig Ebert) z mieszanymi uczuciami. Dzieło zaskakiwało ówczesnych słuchaczy ekstrawagancką formą i niezwykłą, wybujałą ekspresją. Schumann rozwija tu idee obecne w koncercie fortepianowym i symfoniach, poszukując metod podkreślania integralności cyklicznej formy (wykonywanej attaca, bez przerw między częściami). Jak w przypadku wielu dzieł „profetycznych”, wybiegających poza konwencje swej epoki, także Koncert wiolonczelowy doceniono po latach, gdy nowe nurty całkowicie odmieniły perspektywę jego recepcji – choć i dziś to niezwykle piękne dzieło ustępuje popularnością innym koncertom na ten instrument. Solistą inauguracyjnego koncertu będzie Tomasz Strahl, należący do najwyżej cenionych wiolonczelistów swego pokolenia, szczycący się wspaniałymi osiągnięciami koncertowymi i fonograficznymi. Studiował w klasie wiolonczeli Kazimierza Michalika w Akademii Muzycznej w Warszawie, którą ukończył w 1989. Jako stypendysta Rządu Austriackiego odbył roczne studia podyplomowe w Hochschule für Musik und Darstellende Kunst w Wiedniu u Tobiasa Kühne. W 1991 roku został laureatem pierwszej nagrody V Międzynarodowego Konkursu Muzycznego im. Nicanora Zabalety w San Sebastian w Hiszpanii. Jest wykładowcą akademickim, prowadzi liczne kursy mistrzowskie w Polsce i za granicą.
Koncert na orkiestrę Witolda Lutosławskiego swą nazwą niejako „polemizuje” z założeniami gatunku sugerującymi konfrontowanie solisty i orkiestry. To raczej nawiązanie do dawnej formy „koncertu zespołowego”, w którym jednakową, quasi-solistyczną wirtuozerią popisywali się wszyscy muzycy orkiestry. Zamówiony przez Witolda Rowickiego w 1950 roku, został ukończony po czterech latach. Kompozytorem miotały wątpliwości i rozterki – utwór „na motywach ludowych” miał się wpisywać w preferowany w ponurych czasach socrealizmu nurt folklorystyczny, ale jego polityczny kontekst był Lutosławskiemu skrajnie obcy. Stworzył więc dzieło niezależne od tych postulatów, rozwijające raczej najlepsze idee artystycznej sublimacji folkloru, obecne także przecież w klasycyzującej muzyce okresu międzywojennego. W późniejszych latach wypowiadał się o swym Koncercie z dystansem, a jego artystyczna droga podążyła w zupełnie innym kierunku, lecz żywiołowe, barwne, perfekcyjne w swej konstrukcji dzieło zyskało trwałe uznanie publiczności i dyrygentów.
Prowadzący koncert Marek Pijarowski to jeden z czołowych polskich dyrygentów, aktywny na wielu krajowych i międzynarodowych estradach, ceniony jako pedagog i juror konkursów, mający w dorobku bogate portfolio cenionych nagrań. Po studiach w Akademii Muzycznej we Wrocławiu w klasie Tadeusza Strugały doskonalił swe umiejętności w Weimarze u Arvida Jansonsa oraz w Wiedniu, u Carla Österreichera. W 1975 otrzymał stanowisko drugiego dyrygenta, od 1980 do 2002 był dyrektorem naczelnym i artystycznym Filharmonii Wrocławskiej, a w latach 2007-2021 – dyrygentem-szefem Orkiestry Filharmonii Poznańskiej. W 2021 roku obchodził Jubileusz 70-lecia urodzin oraz 50-lecia pracy artystycznej. [pmac]

ORGANIZATOR:
Polska Orkiestra Sinfonia Iuventus im. Jerzego Semkowa
Honorowy patronat Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Prof. dr. hab. Piotra Glińskiego