ZWYKI Festiwal Teatrów Wiejskich 2024
29.11.2024, Scena Kameralna
XI Festiwal Wiejskich Teatrów ZWYKI
Idea pokazywania w stolicy najciekawszych widowisk kończącego się roku sejmikowego narodziła się w Towarzystwie Kultury Teatralnej w roku 2011. Mogła się ta idea ziścić i mieć swą kontynuację dzięki zaprzyjaźnieniu Teatru Polskiego im. Arnolda Szyfmana i Towarzystwa. Taka właśnie jest geneza ZWYKÓW – prezentacji przedstawień z różnych regionów, wybranych z SEJMIKÓW wiejskich teatrów. Są to widowiska o różnej tematyce, a przecież spojone wspólnym rodowodem – wyrastają z autentycznej, rdzennej kultury ludowej, z obrzędów i zwyczajów, z gromadzkiego, wspólnotowego życia. Lata 2020 i następne były dla nas szkołą hartu. Umacniały nas wiejskie teatry – ich uparta wola uczestniczenia nawet w sytuacji zagrożenia, sił dodawało niezmienne zainteresowanie i sympatia widzów. Trwamy i skutecznie walczymy o poziom widowisk dzięki finansowemu wspieraniu przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, ale też dzięki pozyskiwaniu partnerów, rozumiejących sens walki o chronienie tego, co naszą pamięcią, naszym źródłem. W tym roku partnerem jest – nie pierwszy raz - Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi.
XI ZWYKI odbędą się w dniach 29 i 30 listopada 2024 r. na Scenie Kameralnej im. Sławomira Mrożka Teatru Polskiego wystąpią 3 zespoły wybrane z blisko 40 uczestniczących w tegorocznych Sejmikach Wiejskich Zespołów Teatralnych.
Reżyseria - Edward Wojtaszek.
Po trzech latach udanego praktykowania, tradycją ZWYKÓW stało się spotkanie Tarnogrodzkie jadło – publiczność i wykonawcy są r a z e m, przy wspólnym biesiadowaniu. Tak jak często w widowiskach na scenie. Na spotkanie zapraszają władze Tarnogrodu oraz ekipa Tarnogrodzkiego Ośrodka Kultury, gospodarza jesiennego „finałowego” Sejmiku Teatrów Wsi Polskiej.
29.11.2024 (piątek)
- Zespół JAMNICZANKI z Jamnicy w gminie Grębów
(pow. tarnobrzeski, woj. podkarpackie)
Osesek u Walków
Kierownik zespołu Joanna Brak-Głowala
Zespół powstał w 1980 roku, początkowo jako grupa śpiewacza. W roku 1986 Jamniczanki wprowadziły do swego repertuaru widowiska obrzędowe. Scenariusze do tych obrzędów układają wspólnie po uprzedniej konfrontacji z najstarszymi mieszkańcami regionu. Zespół jest laureatem wielu nagród i wyróżnień – jest też uhonorowany odznaką Zasłużony dla Kultury Polskiej,
Spektakl nosi tytuł Osesek u Walków. Na scenie stół z ławą, piec i – najważniejszy mebel – kołyska. Słychać płacz dziecka. Ciotka kołysze niemowlę, matka jest słaba, musi w odosobnieniu poleżeć po ciężkim porodzie. Poważne zadanie zostaje postawione przed rodziną: znaleźć chrzestnych rodziców, którzy będą bogaci, prawi, uczciwi, mądrzy, co zapewni te same przymioty dziecku. Musiało paść zatem na Młynarzową, piękną kobitę, która do kościoła co niedzielę chodzi. Sąsiad Jędrzej zgodził się szybko być kumem.
Biorą dziecko – od prawej rączki, by nie było mańkutem, kum dzierży świecę, kuma wygłasza orację życzeniową. Bierzemy heretyka, przyniesiem katolika, i Jedźta z Bogiem – słyszymy. W domu zaczyna się szykowanie stołu, bo jak kumy wrócą, trzeba ich uraczyć. Powrót od chrztu zaznacza tradycyjne oznajmienie: Jedziemy z kościoła, wieziemy anioła. Dziewczynka będzie pięknie śpiewała, bo płakała w kościele; będzie miała wesołe życie, bo po drodze zajechali do karczmy. Przyjęcie dobiega końca, kumy robią znak krzyża na czole Maryni i wychodzą. Babcia tymczasem bierze dziecko i wychodzi, śpiewając kołysankę Uśnijże mi, uśnij, siwe oczka stuśnij… Na koniec słyszymy tylko znany z początku widowiska płacz niemowlęcia.
- Zespół Śpiewaczy BRZOZOWIANKI z Brzozownicy Dużej
pow. radzyński, woj. lubelskie
Kundzielnice
Kierownik zespołu Marianna Sójka
Zespół powstał w 2007 roku. Od początku pielęgnuje tradycyjne pieśni ludowe, występuje na dożynkach i uroczystościach lokalnych, na przeglądach kapel i śpiewaków ludowych. Ma w repertuarze pieśni żołnierskie, biesiadne, kolędy i pastorałki.
Widowisko Kundzielnice to jesienne spotkanie kobiet przy pracy. Główna izba wewnątrz chaty – młoda dziewczynka splątała len na kołowrotku. W tej samej chwili przychodzi sąsiadka, więc dziewczynka znajduje swoje miejsce w kącie i pochyla się nad książką. Na scenę wchodzą sąsiadki z kołowrotkami. Zaczyna się scena przędzenia – widzimy prawdziwą pracę przy lnie, a co ważne – ona widzom się nie nudzi. Aktorzy sprzeczają się ze sobą, rozmawiają, czasem śpiewają. W piękny sposób zademonstrowano także dziecięce zabawy. A na zakończenie publiczność poczęstowana zostaje...
30.11.2024 (sobota)
- Zespół Regionalny ROŻNOWSKA DOLINA z Rożnowa
(pow. nowosądecki, woj. małopolskie)
Wesele Kasi i Jasia
Kierownik zespołu Beata Grzegorzek
Zespół Regionalny działa pod patronatem Gminnego Ośrodka Kultury w Gródku nad Dunajcem, a siedzibę ma w Wiejskim Domu Kultury w Rożnowie. Zespół powstał we wrześniu 2013 roku z inicjatywy Beaty Grzegorzek, która wciąż jest jego instruktorem. Kultywuje folklor regionu Lachów Sądeckich. Ma w repertuarze m.in. Na zapust, Po kolondzie z konikiom, U Gimbera na polku. Odznaczony medalem Polonia Minor Samorządu Województwa Małopolskiego.
Widowisko Wesele Kasi i Jasia pokazuje fragment obrzędu – po przyjściu orszaku weselnego do domu Panny Młodej. Orszak weselników idzie od strony widowni ku scenie, śpiewają przyśpiewki, w których proszą gospodarzy o wpuszczenie do domu. Kiedy zaproszenie zostało wypowiedziane, najpierw na scenę wchodzą młodzi, którzy całują otrzymany chleb. Wszyscy kolejno zajmują należne im miejsce za stołem. Po poczęstunku zaczyna grać muzyka. Panna Młoda tańczy ze starostą, drużbami i druhnami. Przychodzi grupa mężczyzn wraz z Panem Młodym, aby wykupić Młodą od starościn.
Chwila wesela szczególnie ważna to ocepiny – wyprowadzenie Młodej z okresu panieństwa i wprowadzenie do stanu kobiet zamężnych. Starościny przez cały czas układania włosów i zakładania chusty Młodej śpiewają pieśni o ocepinach, potem Młoda tańczy z nimi na znak przynależności już do grona zamężnych. Matka oddaje córkę Młodemu i rozpoczyna się zabawa. Do izby wchodzą tzw. krakowiaki – młodzi, nieproszeni wcześniej na wesele, ale chcący się pobawić. Dostają pozwolenie, obserwujemy solowe popisy taneczne i śpiewy. Jeden z krakowiaków powoduje weselną „bitkę” i nowi goście zostają wyprowadzeni. Widowisko kończy scena, w której pierwszy drużba prosi Matkę Młodej do tańca.